ΡΕΝΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
ΦΩΤΟΤΥΠΙΕΣ ΑΠ’ΕΥΘΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΛΗ 1972 ΚΑΙ 1980-81
Σχετικός ιστότοπος
http://www.emst.gr/exhibitions/past-exhibitions/kathe-mina-rena-papaspyrou-fototypies-apefthias-aptin-yli-1980-1981
Το 1972 αναγκάστικα να καταπιαστώ με ένα θέμα που με απασχολούσε πολύ. Είχα εντυπωσιαστεί από το γεγονός το οποίο παρακολουθούσα κάθε νύχτα, ότι όταν οι προβολείς ενός περαστικού αυτοκινήτου έπεφταν για λίγο μέσα στη σκοτεινή μου κάμαρα, ο γνωστός και οικείος χώρος μου μεταβαλλόταν παράδοξα, εξωπραγματικά, σχεδόν μεταφυσικά. Τα ρούχα μου πάνω στην καρέκλα, τα χαρτιά, οι εφημερίδες, η βιβλιοθήκη, η ξύλινη πόρτα, ο τοίχος, όλα άλλαζαν μορφή στιγμιαία αλλά παράδοξα, όταν δέχονταν αυτή τη σάρωση του φωτός, την αστραπιαία διαδρομή του φωτός μέσα στη σκιά. Ο γνωστός συνηθισμένος καθημερινός χώρος μεταβαλλόταν σε κάτι που δεν αναγνώριζα, αλλιώτικο, καινούριος, κάθε φορά άλλος. Προσπάθησα να το αντιμετωπίσω: άρχισα να προβάλλω μέσα στο χώρο μου μεγάλες σκιές, τις οποίες μετακινούσα, παρατηρώντας τη νέα εικόνα του χώρου που σχηματιζόταν.
Χρησιμοποίησα ένα μικρό προτζέκτορα canon. Στη θέση του slide έβαλα ένα διάτρητο βότσαλο. Η πρώτη προσέγγιση να απεικονιστούν σκιές στην επιφάνεια του δωματίου ήταν να κολλήσω στον τοίχο μου τα φωτοευαίσθητα φωτοτυπικά χαρτιά Α4, να σκοτεινιάσω το χώρο και να αφήσω για πολύ ώρα το φως του προτζέκτορα «να φάει», δηλαδή να προβάλλει μέχρις ότου αποτυπωθεί, τη σκιά του βοτσάλου πάνω στα χαρτιά του τοίχου.
Τώρα, παρένθεση - με αυτή τη διαδικασία ήρθα αντιμέτωπη για πρώτη φορά με το μείζον θέμα της αυτοτέλειας της επιφάνειας της ύλης. Έπρεπε να διατηρηθεί ο ιδιαίτερος μικρο-μορφολογικός χαρακτήρας τής κάθε επιφάνειας χωρίς αυτός να αλλοιωθεί (σε περίπτωση απλωμένης σκιάς) με στρώμα χρωστικής ύλης. Έλυσα το θέμα χρησιμοποιώντας το μίνιμουμ μέσο, τη μύτη μηχανικού μολυβιού. Ουσιαστικά όμως «ανακάλυψα» την ιδιαιτερότητα και τη μοναδικότητα των στοιχείων τής κάθε επιφάνειας, τα οποία ονόμασα «επεισόδια», και που είναι ο πυρήνας της δουλειάς μου. Τα επεισόδια είναι οι μικροκαταστάσεις που δημιουργούνται σε κάθε επιφάνεια από τη χρήση, τη φθορά, τη φωτιά, την υγρασία, τα ίχνη των εργαλείων, βουρτσιές και πρόκες, τα graffiti, τα σωματικά αποτυπώματα, τα υπολείμματα παλαιότερων χρωμάτων. Έκανα επέμβαση με μολύβι στα σημεία όπου παρουσιαζόταν ένα ισχυρό «επεισόδιο», ή μια συγκέντρωση «επεισοδίων». Χρησιμοποίησα υλικές επιφάνειες προερχόμενες αποκλειστικά από τον αστικό χώρο - το τοπίο της πόλης όπως το ονόμασα το 1980. Δηλαδή τοίχους αποτοιχισμένους, κομμάτια ασφάλτου, ξύλο, λαμαρίνα, σίδερα, νάιλον, χαρτιά. Άρχισα να συγκεντρώνω δείγματα, φορείς διαφορετικών καταστάσεων πάνω στις επιφάνειες, με σκοπό να συγκροτήσω - όπως και έγινε - δειγματολόγια υλών, προερχόμενα από τους τόπους της πόλης, ιδιωτικούς (π.χ. σπίτια), ή δημόσιους (π.χ. δρόμους). Με αυτόν το σκοπό έγιναν και οι φωτοτυπίες των υλών το 1980-1981. Το υλικό ακουμπά απευθείας στην επιφάνεια του φωτοτυπικού μηχανήματος και επακολουθεί η φωτοτύπιση. Ήταν ένας άλλος τρόπος «οικειοποίησης» της υλικής επιφάνειας μέσω της εικόνας της αυτή τη φορά. Και αυτός ο τρόπος αποδείκνυε ότι η επιφάνεια ήταν τόσο φορέας όσο και παραγωγός (περαιτέρω) εικόνων. Η συλλογή των υλικών αυτών συγκεντρώνει ύλες - φορείς καταστάσεων και εικόνων εν δυνάμει.
Τέλος, αφού το αστικό τοπίο δημιουργείται, μεταβάλλεται και προσδιορίζεται από τον άνθρωπο, δύο κύρια μέρη του ανθρώπινου σώματος, το κεφάλι και το χέρι, ερευνώνται σαν ενεργά στοιχεία του αστικού τοπίου.
Η σαφήνεια της φωτοτυπικής αποτύπωσης φτάνει σχεδόν την ενέργεια της ματιάς, σε ότι αφορά τις απειροελάχιστες λεπτομέρειες στα φωτισμένα σημεία, και αποδίδει τα σκούρα με ενιαία μαύρα πεδία.
Σταμάτησα τις φωτοτυπίες γύρω στα μέσα του 1981, όταν αλλάζοντας η τεχνολογία, άλλαξαν τα μηχανήματα και κυρίως το χαρτί. Έτσι χάθηκαν τα εξαίσια κοντράστα του άσπρου-μαύρου που μου θύμιζαν τα πλάνα των film-noirs, και κυρίως αυτή η θαμπή και ανεπανάληπτη γυαλάδα του χαρτιού.
Ρένα Παπασπύρου
Δεκέμβριος 2009
RENA PAPASPYROU
PHOTOCOPIES STRAIGHT OUT OF MATTER, 1972 AND 1980-81
Relevant link
http://www.emst.gr/exhibitions/past-exhibitions/kathe-mina-rena-papaspyrou-fototypies-apefthias-aptin-yli-1980-1981
In 1972 i decided to engage in a subject that was preoccupying me a lot. i was impressed by the fact, which i have been observing every night, that when the headlights of a passing car illuminated for a second my dark room the known and familiar space was paradoxically, almost metaphysically, transformed. My clothes over the chair, the papers and newspapers, the bookcase, the wooden door, the wall, everything momentarily, but paradoxically took a different form when subjected to this sweep of light, this flashing patches of light cast onto the shadows. The known and habitual everyday space was transformed into something i did not recognize, each time new, each time different. I tried to deal with it: i started to project large shadows, which i moved, in my space, observing the new image of the space that was forming.
In fact, i used a small Canon projector. I inserted a perforated pebble in the slide receptacle. My first approach to capturing the shadows on the room surface was to paste the special yellow chemical-coated A4 photocopy paper which was then in use on my wall, black out the space and let the projector light work (i.e. transfer through projection) the shadow of the pebble into the papers on the wall.
I must make a small digression here to say that through this process i first came across the major issue of the self-sufficiency of the material surface. The particular micro-morphological character of each surface had to be preserved, without being altered ( in the case of a spread shadow ) by any layer of color. I solved this problem by using the minimum means, namely the point of a mechanical pencil. But in effect, i “discovered” the particularity and singularity of the attributes of each surface, which i called «episodes» and which form the core of my work. These episodes are the micro-situations that occur on any surface through use, wear, fire, moisture, traces left by tools, brushstrokes and nail marks, graffiti, bodily imprints and residue of earlier pigment. I intervened with a pencil in the parts where a marked episode or a concentration of episodes was in evidence. I used material surfaces solely derived from the urban space - the city landscape, as i termed it in 1980 - that is, de-walled walls, pieces of asphalt, wood, sheet iron, iron, and nylon sheeting. I began collecting samples/carriers of diverse situations on the surfaces, with the intention of composing - as i eventually did - a sample book of materials derived from the private (e.g. houses) and public (e.g. streets) spaces of the city. The material is placed straight onto the photocopier and then photocopied. It was another way “appropriating” the material surface, in this case through the image. And this way proved that the surface was both carrier and producer of (further) images. The collection of these materials assembles materials-carriers of potential situations and images.
Finally, given that the urban landscape is created, transformed and defined by the human body, two key parts of the body, the head and the hand, are investigated as active ingredients of the urban landscape.
The clarity of image capture through a photocopier almost nears the lucidity of the human eye, at least as far as the infinitesimal details in the lit parts are concerned, and reproduces the shadow areas as unified black fields.
i stopped making photocopies sometime in mid-1980, when, after the change in technology, a different kind of machines and (above all) paper began to be used. This meant the demise of both the sublime contrast between black and white, which was reminiscent of film noir shots, and the unparalleled opaque sheen of the paper surface.
Rena Papaspyrou
December 2009
-
1
-
.jpg)
2
-
.jpg)
3
-
.jpg)
4
-
.jpg)
5
-
.jpg)
6
-
.jpg)
7
-
.jpg)
8
-
.jpg)
9
-
.jpg)
10
-
.jpg)
11
-
.jpg)
12
-
.jpg)
13
-
.jpg)
14
-
.jpg)
15
-
.jpg)
16
-
.jpg)
17
1 to 17. “Rena Papaspyrou, Photocopies straight out of matter, 1980-1981”, National Museum of Contemporary Art, 26/5/2011 until 18/9/2011 Photos: EMST